"Tôi thử phát hành băng đĩa và cố gắng phân phối đến khán giả theo cách thông thường",ịchvụâmnhạconlineđầutiênrađờithếnàquay lén Jeff Patterson, cựu thành viên ban nhạc kiêm nhà khoa học máy tính, kể lại.
Patterson nảy ra ý tưởng mới khi Rob Lord, sinh viên cùng trường, chia sẻ về kỹ thuật đưa âm nhạc lên môi trường số. Tháng 11/1993, cả hai thành công trong việc nén file âm thanh ở định dạng MP2, sau đó hoàn thiện một máy chủ FTP để lưu trữ bản ghi từ The Ugly Mugs và một số ban nhạc khác tại địa phương. Họ đặt tên cho dịch vụ chia sẻ nhạc này là Internet Underground Music Archive (IUMA).
IUMA xuất hiện trong giai đoạn sơ khai của Internet và được công nhận là nơi khai sinh âm nhạc trực tuyến, tiền thân của hàng loạt dịch vụ khổng lồ như Spotify hay Apple Music. "Chúng tôi tin một ngày nào đó Internet sẽ có mặt ở mọi gia đình. IUMA sẽ đưa nhạc kỹ thuật số tới hệ thống âm thanh của mọi người", Patterson nói.
Jeff Patterson và Rob Lord bên cạnh máy tính có logo của IUMA. Ảnh: Wired
Patterson và Lord kêu gọi các ban nhạc khác tham gia bằng lời hứa về tệp khán giả lên đến 10 triệu người khắp thế giới. Tuy nhiên thực tế, IUMA chỉ thu hút vài chục người thường xuyên truy cập ở những tháng đầu. Vấn đề kết nối băng thông rộng và sự phức tạp của file nén MP2 đã ngăn người dùng gắn bó với trang web.
"IUMA tạo tiếng vang nhưng không có người dùng thực", Parterson nói. Dù vậy, ông và cộng sự cho rằng mô hình sẽ trở nên hiệu quả một khi hạ tầng Internet hoàn thiện. "Nhiều khán giả tại ở quốc gia khác đã có thể tiếp cận nhạc Mỹ. Đó là điều tuyệt vời".
IUMA bước sang giai đoạn phát triển mới khi được CNN giới thiệu vào tháng 3/1994. Hàng loạt ban nhạc đã cung cấp đĩa CD để số hóa tác phẩm lên không gian mạng. Patterson cho biết giai đoạn này công ty có rất ít doanh thu và hoạt động dựa vào những tình nguyện viên trong vùng. Nhiều người tham gia IUMA dù chỉ nhận được phần thưởng là chiếc bánh burrito vào cuối ngày.
IUMA bắt đầu có hợp đồng lớn ở năm tiếp theo, nhưng vẫn bị đánh bại bởi các đối thủ sinh sau, như MP3.com ra đời năm 1997. Năm 1995, Rob Lord rời công ty, trong khi Patterson cố gắng ở lại đến 2001. Công ty không tồn tại đủ lâu để trở thành một phần của thị trường âm nhạc trực tuyến hiện đại.
Năm 2006, trang web IUMA biến mất sau nhiều lần đổi chủ. Sáu năm sau đó, các chuyên gia lưu trữ kỹ thuật số đã tải 680.000 bài hát từ danh mục của IUMA lên thư viện Internet Archive trong nỗ lực bảo tồn lịch sử ngành âm nhạc.
"IUMA là khởi đầu. Nền tảng chia sẻ bài hát là minh chứng cho thấy Internet khi đó không chỉ dành cho giới đam mê công nghệ", Patterson nói.
Hoàng Giang (theo Wired)